Elk jaar worden op 4 mei de doden herdacht uit de Tweede Wereldoorlog. Dat gebeurt meestal bij een monument dat speciaal door een kunstenaar is gemaakt. Zo’n monument laat vaak iets zien van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog.
In 1946 werd in de gemeente Rheden een Comité gevormd. Dat Comité wilde ook in onze gemeente een monument laten maken. Dat monument zou voor de hele gemeente moeten gelden. Daarom moest het een centrale ligging hebben. De keus viel toen op het plantsoen bij het Rozenbos in het dorp Rheden. Er werd door het Comité een prijsvraag uitgeschreven voor bet ontwerp van het gedenkteken. Het ontwerp van de beer M. Kok uit De Steeg in samenwerking met de beeldhouwer John Groskamp uit Arnhem werd uitgekozen.
Het duurde erg lang voor het gedenkteken gemaakt kon worden. Er moest nogal wat in het ontwerp worden veranderd voor het de goedkeuring van de Raad kreeg. In juni 1948 ging het College akkoord.
Er werd geld ingezameld maar de behandeling van het voorstel in de Raad door de gemeente liet lang op zich wachten. De uitvoering vond men te duur.Toen werd een nieuw ontwerp ingediend.In februari 1952 werden de tekeningen ingeleverd met de volgende omschrijving :
“Het ontwerp dat thans aan u wordt voorgelegd heeft als onderwerp “De Herdenking”. Hieraan is vaste vorm gegeven door de figuur van twee vrouwen, die elkaar troosten. Een wat oudere vrouw slaat de arm om de ,jongere vrouw rechts en neigt tot haar over, terwijl de jongere vrouw haar arm legt tegen de borst van de oudere vrouw en als het ware bij haar steun zoekt.
De oudere vrouw richt haar blik omhoog en staat gereed om troost en steun door te geven aan de .jongere vrouw, die vragend naar haar opziet.
De grote grondplaat werkt symbolisch. Het lijkt ten eerste op een offerplaats. Ten tweede lijkt het op een gemeenschappelijk graf. Het geheel zal in een verdiept vlak worden geplaatst waardoor een zekere intimiteit wordt geaccentueerd. Bekijken we de twee figuren op een afstand, dan ondergaan we alleen reeds door de contouren en door de eenvoudige vorm, zonder dat we alle details onderscheiden, direct de toegenegenheid tussen deze twee figuren. Dit wil nu juist de geestelijke inhoud zijn van dit ontwerp.
Op de grondplaat kon volstaan worden met de eenvoudige inscriptie “Zij die overblijven herdenken de gevallenen en troosten elkaar” en de jaartallen “1940—1945”.
De figuren zullen worden uitgevoerd in geelwitte kalksteen en de grondplaat in een zwartgroene steen. Wanneer vanaf de Rijksweg, het gazon horizontaal wordt uitgegraven in een trapeziumvorm, kan bet monument 60 cm lager worden geplaatst dan het omliggende terrein. In het uitgegraven trapezium kunnen vanaf de voorzijde flagstones gelegd worden om de toegang tot de plaats van herdenking op zeer eenvoudige wijze te accentueren.” ( Uit raadsvoorstel van 9 april 1953)
Op 9 april 1953 gaat de gemeenteraad akkoord met het ontwerp en trekt een krediet uit van fl. 9500. Het Comité had via giften al 1. 4740 beschikbaar.Toen kon het Rhedense monument eindelijk worden geplaatst. Als je nu achter het beeld kijkt zie je ook nog een hondje dat het verdriet met de twee vrouwenfiguren deelt.In het oorspronkelijke ontwerp werd daar geen melding van gemaakt.
De inscriptie “Zij die overblijven herdenken de gevallenen en troosten elkaar” was bijna niet meer te lezen ( inmiddels gerestaureerd door de gemeente).
Enkele jaren geleden is er op de voorkant een plaat aangebracht met de woorden “Sta een ogenblik stil....” door de bekende schilder Johan Bosveld.
Elk jaar werd bij dit monument van de gemeentelijke dodenherdenking de adoptieplechigheid door scholen uit het voortgezet onderwijs gehouden, die georganiseerd werd door “Het Comitè 4/5 mei. Rheden.”
website Comite 4 en 5 mei Rheden: https://sites.google.com/site/comite4meirheden/
facebook:
www.facebook.com/4en5meiComiterheden
